تکامل سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) و تأثیر آن‌ها در دنیای کریپتو

مقدمه

در سال 2021، دنیای ارزهای دیجیتال به یکی از بزرگ‌ترین تحولات در فناوری و مالی تبدیل شد و به گفته بسیاری از رسانه‌ها، سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) در سال 2022 قرار است به یکی از عوامل اصلی در این حوزه تبدیل شوند. مارک کیوبان، این سازمان‌ها را «ترکیب نهایی سرمایه‌داری و پیشرفت‌گرایی» نامید. با اینکه مفهوم DAO به‌سادگی قابل درک است، اما این حوزه در حال حاضر در وضعیت تغییر و تحولات سریع قرار دارد و کاربردهای نوآورانه‌ای در حال ظهور است. اما راه‌اندازی و مدیریت یک DAO نیز با چالش‌های خاص خود مواجه است که به‌طور مداوم در حال تحول هستند.

DAO چیست؟

تعریف ساده DAO در خود نام آن نهفته است. یک سازمان گروهی از افراد و نهادها است که هدف یا ایده مشترکی دارند. این سازمان غیرمتمرکز است، به این معنا که هیچ مدیر عاملی یا هیئت اجرایی مسئول تصمیم‌گیری نیست و خودگردان است، یعنی قوانین حاکمیتی در قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک‌چین برنامه‌ریزی شده‌اند و اعضای DAO بر اساس این قوانین در مسائل مربوط به DAO رأی‌گیری می‌کنند.

یکی از نخستین DAOها، پروژه‌ای به نام The DAO بود که یکی از ساده‌ترین کاربردهای DAO را نشان می‌دهد و همچنین در تاریخ DAOها نقش محوری ایفا کرده است. DAO Genesis، که به همین نام نیز شناخته می‌شود، یک قرارداد سرمایه‌گذاری بود که به دارندگان اتر (ETH) اجازه می‌داد تا وجوه خود را واریز کنند. پروژه‌ها می‌توانستند برای تأمین مالی به The DAO درخواست دهند و اگر دارندگان توکن DAO با شرایط سرمایه‌گذاری موافقت می‌کردند، قرارداد هوشمند وجوه را پرداخت می‌کرد. اما در ژوئن 2016، در عرض چند هفته پس از راه‌اندازی، یک هکر با پیدا کردن یک باگ در کد قرارداد هوشمند، توانست حدود 70 میلیون دلار اتر را از The DAO خارج کند.

این رویداد در آن زمان باعث بحران بزرگی در جامعه اتریوم شد و به همین دلیل، DAOها در دو یا سه سال بعدی پیشرفت چندانی نداشتند. اما با روشن شدن جرقه حرکت مالی غیرمتمرکز (DeFi)، ایده DAOها دوباره جان گرفت.

DeFi و بازگشت DAOها

حرکت DeFi از تمایل جامعه بلاک‌چین به ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز، باز و بدون نیاز به مجوز نشأت گرفته است. از این رو، DAOها به عنوان یک روش جذاب برای نشان دادن تعهد پروژه‌ها به غیرمتمرکز بودن از طریق حاکمیت جمعی مطرح شدند.

در سال 2020، هنگامی که DeFi به سرعت در حال رشد بود، توکن‌های حاکمیتی به شدت محبوب شدند. برنامه‌های اصلی DeFi مانند کمپوند (COMP)، یونی‌سواپ (UNI) و آوه (AAVE) توکن‌هایی را معرفی کردند که به کاربران این امکان را می‌داد تا در حاکمیت غیرمتمرکز شرکت کنند، در حالی که پروژه‌های جدید DeFi نیز از همان ابتدا به راه‌اندازی توکن‌های حاکمیتی خود پرداخته‌اند.

روندهای جاری و در حال ظهور

پس چرا DAOها اکنون در میان خبرگزاری‌های بزرگ این‌قدر مورد توجه قرار گرفته‌اند؟ بخشی از دلیل این موضوع، افزایش محبوبیت توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) است که قرار است نقش مهم‌تری در حاکمیت DAOها و تعیین اینکه چه کسی می‌تواند در این فرآیند شرکت کند، ایفا کند.

در سپتامبر، آندریسن هورویتز 5 میلیون دلار در گروه «دوستان با مزایا» سرمایه‌گذاری کرد، یک چت دیسکورد متشکل از طرفداران کریپتو، هنرمندان و جمع‌آورندگان NFT. این گروه در مجموع 10 میلیون دلار جمع‌آوری کرد و تصمیم گرفت به عنوان یک DAO فعالیت کند، که نشان‌دهنده ارزشی است که می‌توان از جوامع آنلاین وسیع ایجاد شده – حتی بدون مشوق‌های اقتصادی – در پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک و تلگرام به دست آورد.

در نوامبر، اوضاع حتی جالب‌تر شد، زمانی که «ConstitutionDAO» بیش از 40 میلیون دلار برای پیشنهاد خرید حقوق یک نسخه رسمی از سند قانون اساسی ایالات متحده در یک حراج ساثبیز جمع‌آوری کرد. این اولین باری بود که ساثبیز با یک DAO همکاری کرد، که توانسته بود حمایت بیش از 17,000 اهداکننده را قبل از حراج جلب کند. اگرچه ConstitutionDAO در نهایت توسط کن گریفین، مدیرعامل سیتادل، شکست خورد، اما این آزمایش خود به خود موفقیت‌آمیز بود، زیرا مفهوم مورد نظر خود را به نمایش گذاشت.

روند دیگری که در حال ظهور است، DAOهای سرمایه‌گذاری هستند، زیرا برخی بر این باورند که DAOها در حال تغییر مدل سنتی تأمین مالی و سرمایه‌گذاری هستند. این DAOها به گروه‌هایی از فعالان وب 3 اجازه می‌دهند تا سرمایه را جمع‌آوری و به‌کار ببرند، به‌طوری که اکنون افراد می‌توانند با نهادهای مالی سنتی رقابت کنند.

چالش‌های پیش روی پذیرش DAOs

پذیرش سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAOs) به سادگی امکان‌پذیر نیست و با چالش‌های متعددی مواجه است. با وجود جذابیت و پتانسیل بالای این مدل‌های نوین سازمانی، موانع متعددی وجود دارد که باید برطرف شوند تا DAOs به طور گسترده‌تری در جوامع مختلف پذیرفته شوند.

آموزش و آگاهی

یکی از بزرگ‌ترین موانع در مسیر پذیرش DAOs، کمبود دانش و آگاهی در مورد این مفهوم است. حتی در میان متخصصان حوزه ارزهای دیجیتال، هنوز هم درک عمیقی از نحوه عملکرد DAOs وجود ندارد. به علاوه، رابط‌های کاربری مناسب برای مدیریت و اداره DAOs هنوز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارند. برای اینکه افراد بیشتری به این مدل‌های سازمانی جذب شوند، نیاز به ابزارها و منابع آموزشی بیشتری داریم که بتوانند به کاربران کمک کنند تا با این سیستم‌ها آشنا شوند.

چالش‌های قانونی و مقرراتی

یکی دیگر از مشکلاتی که DAOs با آن مواجه هستند، عدم وضوح قوانین و مقررات مربوط به این نوع سازمان‌هاست. بسیاری از قوانین مربوط به ثبت شرکت‌ها و ساختارهای مالیاتی هنوز به روز نشده‌اند و این امر می‌تواند منجر به سردرگمی و عدم اطمینان در میان اعضای DAOs شود. برای اینکه DAOs بتوانند به طور مؤثری در جامعه عمل کنند، نیاز به چارچوب‌های قانونی واضح‌تری دارند که بتوانند در آن فعالیت کنند.

درجه‌ای از تمرکز

بسیاری از پروژه‌های DAO هنوز در عمل با درجه‌ای از تمرکز مواجه هستند. اگرچه توکن‌های حاکمیتی به کاربران این امکان را می‌دهند که در فرآیند تصمیم‌گیری شرکت کنند، اما در واقعیت، هنوز هم برخی از اعضا یا گروه‌ها ممکن است بر فرآیندها تسلط بیشتری داشته باشند. این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد نابرابری در قدرت و تأثیرگذاری در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شود.

چالش‌های مقیاس‌پذیری در حاکمیت غیرمتمرکز

مدیریت حاکمیت در مقیاس بزرگ یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های DAOs است. با افزایش تعداد اعضا، حفظ مشارکت و تعامل آنها در فرآیندهای رای‌گیری به یک چالش جدی تبدیل می‌شود. همچنین، نگرانی‌هایی وجود دارد که افراد ثروتمند ممکن است بتوانند با خرید توکن‌های بیشتر، به قدرت بیشتری دست یابند. این پدیده می‌تواند منجر به عدم تعادل در قدرت و نابرابری در تأثیرگذاری بر تصمیمات شود.

توجه به امنیت و پیشگیری از سوءاستفاده

در نهایت، موضوع امنیت در DAOs نیز بسیار حیاتی است. با توجه به اینکه این سازمان‌ها به کد و قراردادهای هوشمند متکی هستند، هرگونه نقص یا آسیب‌پذیری می‌تواند به سوءاستفاده و از دست رفتن منابع منجر شود. بنابراین، باید تدابیری اندیشیده شود تا از این نوع تهدیدات جلوگیری گردد و امنیت سیستم‌ها تقویت شود.

با وجود این چالش‌ها، به نظر می‌رسد که DAOs توانایی بالایی برای جذب توجه عمومی و تبدیل شدن به یک مدل سازمانی محبوب دارند. با پیشرفت فناوری و افزایش آگاهی عمومی، احتمالاً در آینده‌ای نزدیک، شاهد رشد و توسعه بیشتری در این حوزه خواهیم بود.